بگذارید قبل از اینکه درباره اعتماد به نفس در کودکان صحبت کنیم، درباره اینکه اصلاً اعتماد به نفس چه چیزی است؟ یا اصلاً این موضوع تا چه اندازه‌ای برای کودک شما و شکل‌گیری آینده آن حائز اهمیت است! و از چه زمانی این احساس در کودک یا ما شکل می‌گیرد صحبت کنیم! چون که دانستن اولیه‌ی این موضوع به شما در درک آن، بسیار کمک میکند.
در ادامه این مطلب شما خواهید خواند که چگونه در زندگی روزمره خود و در تمامی مراحل زندگی بچه خود باعث تقویت اعتماد به نفس او می‌شوید!
اعتماد به نفس چیست؟
اول از همه اعتماد به نفس رو با عزت نفس اشتباه نگیریم! چون این دو بسیار متفاوت هستند، اعتماد به نفس یک شاخصه روانی است و به ایمانی که ما به توانایی‌های خود داریم، اطلاق میشود. اعتماد به نفس موجب پیشرفت ما در تمامی امور زندگی میشود.
به نظر شما ما کی از این توانایی برخوردار می‌شویم؟؟؟؟؟؟
شاید فکر کنید، در زمانی که به مدرسه می‌رویم؟ یا شایدم وقتی پا به سن دو رقمی گذاشتیم! اما هیچ کدام جواب ما نیستند!!!!!! وقتی ما کودک هستیم این ویژگی در ما پدیدار میشود.
روانشناسان این حوزه می‌گویند: “اعتماد به‌نفس تا 5 سالگی در کودکان شکل کاملی به خود می‌گیرد. پس مواظب کودک خود باشید!!”
ما در این مقاله راجب اهمیت اعتماد به نفس در کودکان و راهکارهای تقویت اعتماد به نفس کودکان صحبت می‌کنیم.
اعتماد به نفس در کودکان
شکل گیری این شاخص روانی، موجب افزایش توانایی‌های فردی هر کودک و کسب موفقیت‌های فردی یا تیمی در برهه‌های مختلف زندگی او میشود. ایجاد این توانایی به خودی خود امکان پذیر نیست؛ لذا خانواده و دوستان در ایجاد آن نقش به‌سزایی دارند. همچنین گفتنی است که، اعتماد به‌نفس کودک یکی از قدمهای مهم برای شکل گیری شخصیت او در زندگی فردی و اجتماعی است!
پس نگویید که خودش بزرگ میشود و می‌فهمد چی کار کند! زمان شکل گیری این شاخصه و تقویت آن، کودکی فرزند شماست. گاهی نداشتن اعتماد به‌نفس، باعث افزایش استرس و اضطراب و مختل کردن کارهای روزانه کودک شما میشود.البته ناگفته نماند که گاهی کودکان این ضعف را پنهان کرده و والدین به آن توجهی نمی‌کنند. پس حتماً به رفتارها و کارهای کودک خود توجه کنید. در ادامه درباره اینکه چطور میتوانید متوجه شوید بچه بااعتماد به نفسی دارید یا نه؟
عدم اعتماد به نفس کودک
برای شروع اینکه بدانیم چگونه یک کودک با اعتماد به نفس را پرورش دهیم و راهکارهای آن را تاحدی بیاموزیم؛ اول باید بدانیم که کودکمان دارای اعتمادبه نفس است یا خیر!
در ادامه به علائم کودکی که اعتماد ب نفس ندارد، می‌پردازیم.
علائم کودک بدون اعتماد به نفس:
- رها کردن بلافاصله با دیدن کمی سختی در معما یا بازی بدون آنکه برای حلش تلاش کند یا سعی در فهمیدنش کند
- پسرفت در کارهای روزمره مثل بازی کردن یا تکالیف مدرسه
- قبول نکردن انتقاد یا پیشنهاد دیگران در رابطه با کار یا رفتار
- حساسیت شدید راجب اینکه دیگران چه فکری راجبم می‌کنند؟
- مقایسه خود با دیگران
- شرکت نکردن در فعالیت‌های اجتماعی و کناره‌گیری از افراد
- و…
تقویت اعتماد به نفس کودکان
افزایش اعتماد به نفس در کودکان موجب میشود، او احساس راحتی با پیرامون خود کند و تمایل داشته باشد تا در بحث‌ها یا فعالیت‌های گروهی شرکت کند. همچنین او می‌تواند کارهای اشتباه خود را بپذیرد و سعی در درست کردن آن و تکرار نکردن اشتباه کند.بگذارید مثال بزنم! شما کودک خود را در مدرسه هنگامی که سرکلاس درس نشسته است، تصور کنید. معلم سوال می‌پرسد؟
_: بچه‌ها اگر یک مغازه داشتید، چه می‌فروختید؟
سوال پرسیده شده و تعدادی دست بالا آمده و با صدای بلند می‌گویند: خانم من بگم؟ من بگم خانم؟
در حالی که کودک شما سرش را پایین انداخته و با خجالت و اضطراب زیاد، پاهایش را تکان می‌دهد؛ و در هیچ یک از سوال‌ها مشارکت نمی‌کند. اما اگر این کودک دارای کمی اعتماد به نفس باشد، چگونه جواب می‌دهد؟ مسلماً با دیگر بچه‌ها شروع به بالا بردن دست و گفتن جواب میکند. حالا اگر کودک شما کمی بیشتر از دفعه قبل از این حس برخوردار باشد، چه؟ او دستش را بالابرده و وقتی معلم به او اجازه داد؛ جواب را می‌دهد و واضحانه دلیل انتخاب‌هایش را بدون مکث می‌گوید.
راه‌های افزایش اعتماد به نفس در کودکان
حال برای اینکه کودکمان از اعتماد به نفس بالایی برخوردار باشد باید چه کارهایی انجام دهیم؟ در ادامه راهکارهای افزیش و تقویت اعتماد به نفس کودکان را برایتان نام بردیم و توضیح داده‌ایم:
۱. به کودک خود عشق به‌ورزید
کودکان باهوش هستند و متوجه تک تک رفتارهای والدین با خود هستند. کودک با دریافت توجه به‌اندازه از سوی خانواده، این موضوع را درک میکند که برای آنها دارای اهمیت و جایگاه خاصی است. این حمایت‌های عاطفی مثل تشویق کردن آن و قربان صدقه رفتن و جسمی مثل بوسیدن و بغل کردن کودک از سوی خانواده باعث رشد ذهنی او و تقویت اعتماد به نفس او میشود.
توجه داشته باشید به کودک جملات تخریب کننده مانند” دوستت‌ندارم” نگویید، چرا که کودکان به دنبال دریافت عشق از خانواده هستند نه تخریب احساساتشان.
۲. از کلمات درست پیش کودک استفاده کنید
کودکان می‌توانند همانند طوطی کلمات را حفظ و به دیگران منتقل کنند. بگذارید این مورد را با مثالی توضیح دهیم.
شما به جایی دعوت شده‌اید و مجبور به شرکت در آن مهمانی هستید، فرد میزبان شخصی است که دارای اضافه وزن زیاد است. حال شما با کسی راجب این مهمانی کنار کودک صحبت می‌کنید و می‌گویید: فلان شخص، آدمی است که هر چی پیشش باشد، می‌خورد و به چیزی نه نمی‌گوید و…. حال در مهمانی شرکت کردین و هنگام غذا خوردن است. میزبان شروع به خوردن میکند؛ کودک شما به او می‌گوید: عمو/خاله، کمتر بخور، ببین چقدر گنده شدید!
این حرف کودک شاید باعث کمی خنده ظاهری شود، ولی باعث خجالت شما و دیدگاه منفی دیگران نسبت به کودک و شما میشود. زیرا آن شخص می‌داند، کودک هیچ درکی از این مشکل ندارد و این والدین هستند که پیش او همچین صحبت‌هایی کردند. پس مراقب صحبت‌های خود، پیش کودکان باشید؛ چرا که کودکان آیینه‌هایی از رفتارهای والدین هستند.
این حس بد دیگران نسبت ممکنه است کودک را حساس کند و یا بخاطر خنده‌هایی که به او شد یا حرف‌هایی که بخاطر حرفش بهش گفته شد، اعتماد به نفس خود را برای صحبت‌های دیگر از دست بدهد. پس مراقب کلمات و رفتار خود در کنار کودکتان باشید.
استفاده درست از کلمات یکی از روش‌‌های بالا بردن اعتماد به نفس کودک است.
۳. از او بابت تلاش‌هایش تقدیر کنید
کودک با اعتماد به نفس هیچگاه از تلاش دست برنمی‌دارد. وقتی کودک تازه شروع به راه رفتن میکند، بارها به زمین می‌خورد؛ ولی از تلاش دست برنمی‌دارد و والدین او را تشویق می‌کنند و با این کار او مشتاق‌تر میشود که قدمهای بیشتری بردارد.
تشویق کودک با نشان دادن احساسات خودتان به فرزند بهترین پاداش است، زیرا باعث میشود با ذوق شما؛ کودک نیز احساسات خودش را نشان دهد و این خود یک راه برای افزایش اعتماد به‌نفس در کودک است.
گاهی این تشویق می‌تواند با خرید یک اسباب‌بازی باشد یا چیزهای دیگر…. توجه کنید صرفاً این تشویق نباید همیشه با خریدن چیزی برای کودک باشد، زیرا؛ افراط در اینکار باعث ایجاد توقع زیاد در کودک میشود و کودک فکر میکند؛ تشویق کردن او فقط از طریق خرید یک وسیله‌ی جدید است.
۴.فضایی آرام برای کودک ایجاد کنید
فضایی بدون تنش در خانه برای کودک ایجاد کنید، چرا که کودک در فضای تنش‌زا دچار استرس و اضطراب و در بدترین حالت دچار افسردگی میشود. شاید فکر کنید این کار ربطی به اعتماد به نفس کودک ندارد. ولی از این دید به موضوع نگاه کنید که اگر کودک دعواهای شما را ببیند و اگر وسط دعوا اسمی از کودک بیاید، او چه فکری میکند؟
” اگر من به دنیا نیامده بودم، مامان و بابا دعوا نمی‌کردند و خوشحال بودند” و همین فکر کافی است، کودک گوشه گیر شود.
سعی کنید پیش کودکانتان دعوا نکنید.
۵. کودک را مستقل تربیت کنید
کودک با اعتماد به نفس راحت می‌تواند انتخاب کند که چه خواسته‌ای دارد. شما وقتی به کودک آزادی برای انتخاب‌هایش ندهید و فقط این خود شما باشید که برای او تصمیم می‌گیرید، کودک دچار کمبود اعتماد به نفس میشود، و وقتی کسی از او سوالی می‌پرسد؛ می‌گوید: بگذار از مادرم/پدرم بپرسم.
تقویت استقلال کودک صرفاً با آزادی تصمیم‌گیری ممکن نیست؛ بلکه با نظرخواهی از او و مشارکت دادنش در کارها و فعالیت‌های مختلف هم باعث افزایش اعتمادبه‌نفس کودک می‌شوید. وقتی از او می‌خواهید کاری را انجام دهد و از او می‌پرسید: به‌نظرت فردا چه غذایی بگذارم؟ و سوال‌هایی از این قبیل، باعث تقویت اعتماد به نفس کودک میشود.
نکته: این آزادی باید در قالب چارچوبی باشد که، والدین تعیین می‌کنند.
۶. کودک را در فعالیت‌های اجتماعی شرکت دهید
یکی دیگر از دیگر کارهایی که باعث تقویت اعتماد به نفس در کودکان میشود، انجام فعالیت‌های اجتماعی مانند: شرکت در کلاس‌های ورزشی، هنری و… است. کودکان با شرکت در کارهای گروهی و مشارکت در آن، مهارت‌های جدید یاد می‌گیرد که در شکل گیری اعتماد به‌نفس در کودکان نقش دارد. در واقع کودکان می‌آموزند بر توانایی‌های خود تکیه کنند.
انجام بازی‌هایی با خانواده و وقت گذاشتن برای کودک نیز می‌تواند کمکی برای این موضوع باشد، به طور مثال بازی پانتومیم، ولی نه بازی پانتومیمی که شما در ذهن دارید. برای انجام این بازی باید به دو گروه بزرگترها و کوچکترها تقسیم شوید. و موضوع بازی اینطور است که؛ صفت‌های فردی هر شخص را نشان دهید.
مثلا کودک شما، خنده‌رو است و شما آن را اجرا می‌کنید، تا او حدس بزند یا بلعکس این موضوع. البته این بازی مزیت‌های دیگر نیز دارد. حال شما نیز میتوانید بازی‌های دیگر با کودکتان انجام دهید. راستی اگر بازی بوده که به اعتماد به نفس کودکتان کمک کرده با ما به اشتراک بگذارید.
۷. برای او داستان بگویید
کودکان قوه تخیل قدرتمندی دارند و این خیال پردازی محدودیتی ندارد. برای کودک داستان‌هایی از موضوعاتی که دوست دارد، بگویید. گاهی از کودک بخواهید پایان داستان را تغییر دهد، یا از او برای ادامه داستان کمک بگیرید. این راهکار علاوه بر اعتماد به نفس، کودک را خلاق بار می‌آورد.
۸. نقاط ضعف و قدرت کودک را بدانید
مادر و پدرها، باید نقاط ضعف یا قوت کودک را بدانند تا آن را کنترل کنند. برای مثال؛ کودک شما نقاش خوبی است. شما برای تقویت آن در گام اول نقاشی او را به در یخچال یا دیوار می‌زنید، تا در دید، همگان قرار گیرد. این کار سبب تشویق کودک و تقدیر از تلاش او برای انجام کاری است. در گام دوم، او را به کلاس می‌فرستید تا آن را ارتقا بخشد.
اما اگر کودک نقطه ضعفی دارد، به او کمک کنید، آن را برطرف کند. امّا نه با تشویق‌های زیاد یا تهدیدکردن.
۹. از مقایسه کردن دوری کنید
مقایسه کودک با هر کسی، او را نسبت به دیگر کودکان بدبین میکند و ممکن است باعث گوشه گیر شدن کودک شود. ما بزرگترها، از مقایسه شدن با دیگران خوشمان نمی‌آید، آنها که دیگر کودک هستند! پس چه بهتر که از فرزندمان انتظارات معقول داشته باشیم تا احساس نکند کافی نیست. چه بسا این انتظارات ما است که، سبب مقایسه کودک با دیگر کودکان میشود. پس هیچگاه کودکی را مقایسه نکنید.
۱۰. کودکتان رو به انجام کارهای مناسب سنش تشویق کنید
بگذارید کودک،کودکی کند. نه او را از کاری که مناسب سنش است منع کنید، نه بگذارید کاری فراتر از سن خود انجام دهد. چرا که انجام کاری که، مناسب سن کودک نباشد؛ یکی از علت‌های اعتماد به نفس کاذب است و کودک فکر میکند می‌تواند هر کاری که بخواهد انجام دهد. ما می‌خواهیم کودکان در کودکی اعتماد به نفس واقعی پیدا کند نه الکی.
۱۱. برای کودک الگو و سرمشق باشید
وقتی کودک رفتار شما را می‌بیند، که چگونه با اعتماد به نفس زیاد کارها را پیش می‌برید، شما را به عنوان قهرمان خود قرار می‌دهند و از شما تقلید می‌کنند.
۱۲. از مشاوره کمک به‌خواهید
ممکن است به دلایل مختلف راهکارهای فوق به افزایش اعتماد به نفس کودک شما کمک نکند، در این صورت میتوانید از مشاوران راهنمایی بخواهید تا به شما راهکارهایی برای افزایش اعتماد به نفس مخصوص شرایط فرزند شما را معرفی کنند.
اعتماد به‌نفس در کودکان دارای محدودیت
- برای کمک و ایجاد اعتماد به‌نفس کودک دارای محدودیت، باید در گام اول طرز فکر خود را درست کنید؛ چرا که هر خلاء در ذهن شما به کودک منتقل میشود.
- گام‌دوم، دید بهتری به زندگی را به او نشان دهید.
- گام‌سوم، به آنها کمک کنید ، چگونه با محدودیت خودشان کنار بیایند و بخاطرش گوشه گیر نشوند.
- گام‌چهارم، به آنها مثل دیگر کودکان ، مستقل زندگی کردن را یاد بدهید.
همچنین مطالب گفته شده در بالا، را نیز میتوانید برای شکل گیری اعتماد به نفس آنها به کار ببرید.
به طور خلاصه:
موارد و کارهای بسیار زیادی در طی روز است که می‌تواند به شما کمک کند تا اعتماد به نفس کودکتان را تقویت کنید. فراموش نکنید کودک شما به اعتماد به نفس برای داشتن آینده بهتر و زندگی راحتتر نیاز دارد. حتماً برای تقویت این مهارت نرم کودک خود زمان بگذارید. شما میتوانید با انجام راهکارهای بیان شده، اعتماد به نفس کودک را ارتقا بدید.
اگر شما هم بازی جالب و راهکار موثری میشناسید که باعث تقویت اعتماد به نفس کودک میشود با ما به اشتراک بگذارید.
سلام عزیزم خیلی خوب بود من خیلی استفاده کردم. الان میدونم دیگه برای اعتماد بنفس سه تا وروجکام چی کار باید بکنم
سلام عزیزم، خیلی خوشحال شدم که تونستیم به شما کمکی کرده باشیم.😍